Wybór lokalizacji
Podstawowym, a zarazem chyba najistotniejszym elementem, jest wybór optymalnej lokalizacji punktu. Teren pod PSZOK musi być oczywiście zgodne z aktualnym miejscowym planem zagospodarowania przestrzennego (jeśli obowiązuje). Zwrócić trzeba jednak uwagę nie tylko na ogólne zapisy dotyczące przeznaczenia terenu, ale także na szczegółowe zakazy, np. lokalizacji przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko, czy zapisy dotyczące gospodarowania odpadami, np. zakaz zbierania czy magazynowania odpadów lub substancji niebezpiecznych.
Analizując kwestię lokalizacji PSZOK-u, należy uwzględnić także inne elementy. Po pierwsze - obsługę komunikacyjną. Kontenery z niektórymi odpadami (np. gruz, odpady wielkogabarytowe, zużyty sprzęt elektryczny i elektroniczny) odbierane mogą być tylko przez pojazdy ciężarowe o sporej wadze i gabarytach, tak więc dojazd do punktu drogą gruntową o kiepskiej jakości nawierzchni, po intensywnych opadach atmosferycznych może okazać się zadaniem niemożliwym. Istotna jest też dostępność mediów. Racjonalnym minimum jest techniczna możliwość wykonania przyłącza energii elektrycznej oraz przyłącza wodociągowego. Szczególną uwagę należy zwrócić na kwestie ochrony przeciwpożarowej. Ważne, żeby PSZOK znajdował się możliwie blisko dużych skupisk ludności, aby nie powodować problemów z samodzielnym dostarczeniem odpadów przez mieszkańców i nie zniechęcać ich do korzystania z punktu przez konieczność jazdy kilku czy kilkunastu kilometrów. Niewskazana jest jednak lokalizacja inwestycji w bezpośrednim sąsiedztwie zabudowy mieszkaniowej, ze względu na możliwość powstawania konfliktów społecznych. Może to także utrudnić lub uniemożliwić docelową rozbudowę przedsięwzięcia, jeśli po kilku latach okaże się ona konieczna.
Częstym wyborem lokalizacji PSZOK-u jest teren istniejących oczyszczalni ścieków lub bazy zakładów komunalnych należących do gminy. Zaletą tych lokalizacji jest stała obecność pracowników w godzinach funkcjonowania zakładów, istniejące przyłącza mediów, dojazd oraz ogrodzenie. Tereny te posiadają już najczęściej odpowiednią infrastrukturę, system monitoringu czy odpowiednie zabezpieczenia ppoż. Realizacja przedsięwzięcia na terenie oczyszczalni ścieków lub zakładów związanych obecnie z gospodarką odpadami rzadziej też jest przyczyną protestów okolicznych mieszkańców.
Czy konieczne jest uzyskanie decyzji środowiskowej?
Uzyskanie decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach jest konieczne, jeśli dla planowanego przedsięwzięcia spełnione są łącznie warunki określone w art. 71 ust. 2 i art. 72 ust. 1 (lub ust. 1a) ustawy z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko (Dz. U. z 2023 r. poz. 1094 ze zm.).
Przedsięwzięcie wymaga więc decyzji środowiskowej jeśli spełnione są następujące warunki:
1. Po pierwsze przedsięwzięcie wymienione musi być w Rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 9 listopada 2010 r. w sprawie przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko (Dz. U. z 2016 r. poz. 71).
2. Po drugie, realizacja przedsięwzięcia wymagać musi uzyskania jednej z decyzji, wymienionych w art. 72 ust. 1 lub ust. 1a. Decyzjami tymi są m. in. decyzja o warunkach zabudowy (lub o ustaleniu lokalizacji inwestycji celu publicznego), pozwolenie na budowę (lub dokonanie zgłoszenia robót budowlanych), pozwolenie wodnoprawne na wykonanie urządzeń wodnych czy też zezwolenie na zbieranie lub przetwarzanie odpadów. Do wniosku o wydanie którejkolwiek z tych decyzji, inwestor załączyć będzie musiał decyzję środowiskową.
3. Po trzecie, przedsięwzięcie nie jest jeszcze realizowane – decyzja środowiskowa wydawana jest dla planowanych przedsięwzięć.
Co do zasady, zgodnie z aktualnym brzmieniem Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 10 września 2019 r. w sprawie przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko (Dz. U. z 2019 r., poz. 1839 ze zm.) budowa PSZOK nie wymaga uzyskania decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach. W § 3 ust. 1 pkt 83 wskazano, iż do przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko zalicza się punkty do zbierania, w tym przeładunku (a) złomu, z wyłączeniem punktów selektywnego zbierania odpadów komunalnych, (b) odpadów wymagających uzyskania zezwolenia na zbieranie odpadów z wyłączeniem odpadów obojętnych oraz punktów selektywnego zbierania odpadów komunalnych.
Niezależnie od powyższego zwrócić należy jednak uwagę na inne punkty rozporządzenia, np. na § 3 ust. 1 pkt 54, który wskazuje, że do przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko zalicza się zabudowę m. in. magazynową o powierzchni zabudowy nie mniejszej, niż 1 ha, a na obszarach objętych formami ochrony przyrody już od 0,5 ha. Co więcej, pojęcie "powierzchni zabudowy"w rozumieniu przedmiotowego rozporządzenia jest znacznie szersze, niż powszechnie stosowane pojęcie powierzchni zabudowy dot. obiektów budowalnych. 1 3 ust. 2 pkt 2 rozporządzenie wskazuje, że powierzchnię zabudowy stanowi "powierzchnia terenu zajętą przez obiekty budowlane oraz pozostałą powierzchnię przeznaczoną do przekształcenia, w tym tymczasowego, w celu realizacji przedsięwzięcia", a więc nie tylko powierzchnie obiektów budowlanych i np. utwardzeń, czy nawet tzw. powierzchnia "w płocie", ale także obszar, który będzie zajęty lub przekształcony na etapie realizacji przedsięwzięcia, w tym tymczasowo, tj. teren zajmowany przez zaplecze budowy, drogi techniczne, miejsca magazynowania materiałów budowalnych, odpadów z budowy itp.
Warto pamiętać, iż prawidłowe przeprowadzenie procedur związanych w szczególności z warunkami środowiskowymi jest niezbędne w przypadku chęci skorzystania z dofinansowania ze środków krajowych lub unijnych na budowę i wyposażenie PSZOK.
Projekt
Istotną częścią przygotowania przedsięwzięcia jest opracowanie dokumentacji projektowej PSZOK. Kluczowymi elementami będą tu projekt budowlany i wykonawczy, kosztorysy i przedmiary, STWiOR oraz dokumentacja przetargowa niezbędna do wyboru wykonawcy robót budowlanych.
Projekt powinien spełniać wszystkie wymogi określne w szczególności w ewentualnej decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach, a także zawierać szczegółowe rozwiązania związane z bezpieczeństwem osób korzystających i pracujących w punkcie, kwestiami ppoż., czy minimalizacją oddziaływań na tereny sąsiednie, jak wykonanie pełnego ogrodzenia, pasów zieleni izolacyjnej czy rozwiązań minimalizujących emisję hałasu czy nieprzyjemnych zapachów.
Realizacja przedsięwzięcia
W tym miejscu należy zaznaczyć, iż przytoczone wyżej decyzje to tylko wybrane elementy - często długiej i krętej - drogi administracyjnej czekającej inwestora planującego budowę i uruchomienie punktu selektywnego zbierania odpadów komunalnych. Uwzględnić należy wymagania wynikające z ustawy z dnia 20 lipca 2017 r. Prawo wodne (Dz. U. z 2017 r. poz. 1566 ze zm.), np. w zakresie uzyskania pozwolenia wodnoprawnego – w przypadku wprowadzania ścieków przemysłowych zawierających substancje szczególnie szkodliwe dla środowiska wodnego do kanalizacji będących we władaniu innych podmiotów, czy też odprowadzania ścieków opadowych i roztopowych do pobliskiego rowu lub ich rozsączanie do gruntu oraz wykonania urządzeń wodnych przez które te ścieki do rowu lub gruntu są odprowadzane.
Na zdjęciu: budowa PSZOK w Gołuchowie (dokumentacja koncepcyjna i projektowa: CODEX).
Inne przepisy regulują także kwestie związane z dostosowaniem i zmianą sposobu użytkowania obiektów już istniejących, dostosowywanych do zbierania i magazynowania odpadów. W projekcie uwzględnić należy wszystkie przepisy budowlane, a także dotyczące bezpieczeństwa i higieny pracy czy ppoż., a także uzyskać odpowiednie zezwolenia sektorowe m. in. na zbieranie odpadów. Obowiązek uzyskania zezwolenia na zbieranie odpadów nie dotyczy gmin prowadzących PSZOK samodzielnie lub wspólnie z innymi gminami, dotyczy jednak spółek komunalnych czy związków międzygminnych realizujących zadania gminy w zakresie obowiązków wskazanych w ustawie z dnia 13 września 1996 r. o utrzymaniu czystości i porządku w gminach (Dz. U. z 2018 r. poz. 1454 ze zm.).
Warto w tym miejscu również zaznaczyć, iż uwzględnić należy przede wszystkim przepisy ustawy z dnia 20 lipca 2017 r. Prawo wodne (Dz. U. z 2023 r. poz. 1478 ze zm.), ustawy z dnia 14 grudnia 2012 r. o odpadach (Dz. U. z 2023 r. poz. 1587 ze zm.), ustawę z dnia 11 września 2015 r. o zużytym sprzęcie elektrycznym i elektronicznym (Dz. U. z 2020 r. poz. 1893 ze zm.), ustawę z dnia 24 kwietnia 2009 r. o bateriach i akumulatorach (Dz. U. z 2020 r. poz. 1850 ze zm.), Rozporządzenie Ministra Klimatu z dnia 11 września 2020 r. w sprawie szczegółowych wymagań dla magazynowania odpadów (Dz. U. z 2020 r. poz. 1742), Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 19 lutego 2020 r. w sprawie wymagań w zakresie ochrony przeciwpożarowej, jakie mają spełniać obiekty budowlane lub ich części oraz inne miejsca przeznaczone do zbierania, magazynowania lub przetwarzania odpadów (Dz. U. z 2020 r. poz. 296 ze zm.).